Doetinchem

Met deze harde rechtse regering koersen we af op ‘Nederland in Tweeën.’ Dat zei Emile Roemer vandaag in het debat over de regeringsverklaring van het kabinet Rutte. Roemer: ‘Ik schrik wel eens als ik zie hoe gemakkelijk politici, van rechts tot links, alles in de uitverkoop doen, waar zoveel Nederlanders trots op zijn. Onze goede voorzieningen, onze sociale zekerheid, onze rech tstaat.

De typisch Nederlandse mentaliteit van zorgen voor elkaar en samen de schouders eronder. Ik begrijp werkelijk niet waarom we dat allemaal moeten afbreken. Deze verworvenheden maken Nederland juist tot een land, waar je na je vakantie graag terugkomt. Een land waar we samen garant staan voor solidariteit en menselijke waardigheid. Een land van beschaving, waarin mensen gelijkwaardig zijn en je bestaan gegarandeerd!’

Hieronder de volledige inbreng van Emile Roemer vandaag in het debat.

Laat ik beginnen met mijn felicitaties te geven aan dit kabinet en aan premier Rutte. Hij heeft toch maar een huzarenstukje geleverd. Het heeft even geduurd, en er moest wat staatsrechtelijk gooi- en smijtwerk aan te pas komen, maar hij zit daar toch maar mooi. Het kabinet dat eigenlijk niet kon, is er dan toch gekomen. Met premier Rutte aan het hoofd, vicepremier Verhagen aan zijn zij, en schaduwpremier Geert Wilders aan de touwtjes, want laten we eerlijk zijn, vak K regeert, maar vak G regisseert.

Een liberale premier
Hoe dan ook, het kabinet is er. We hebben een liberale premier. Mark Rutte is de eerste liberale premier na Pieter Cort van der Linden. Die trad aan in 1913, omringd met louter liberale ministers. Toen zijn kabinet vijf jaar later aftrad, hadden we allemaal kiesrecht en onze kinderen hadden allemaal toegang tot bijzonder en openbaar onderwijs. We hadden in een wereldoorlog onze neutraliteit bewaard, onszelf de gruwelen van die strijd bespaard. En één miljoen Belgische oorlogsvluchtelingen onderdak gegeven. We hadden inkomstenbelasting ingevoerd en - als de Eerste Kamer niet had dwarsgelegen - toen al een staatspensioen gekregen.

Het is dan ook niet vreemd dat de socialist Troelstra - toen Kamerlid, net als ik nu - in zijn aantekeningen met tevredenheid noteerde hoe Cort van der Linden ‘van een gewoon conservatief liberaal, veranderd was ‘in een vooruitstrevend politicus’. Die zich losmaakte van ‘de scharrelpolitiek’ van de toenmalige liberalen en ‘de dorheid’ van het vrije marktdenken. En die ‘droomde van een sociaal-liberalisme’.

Wat zou ik dat nou ook graag in mijn memoires willen schrijven, over Mark Rutte als een sociaal liberaal. We weten nog niet wat de toekomst allemaal gaat brengen, maar als ik kijk naar de regeringsverklaring, dan ben ik bang dat dit er niet in zit. Het lijkt er eerder op dat de liberalen weer terug zijn bij af. Premier Rutte lijkt een omgekeerde Cort van der Linden. Hij geeft niet, maar hij neemt. Hij beschermt niet, maar hij bezuinigt weg. Hij bouwt niet op, maar breekt af. De sociale liberaal van weleer, die is niet meer. En dat is spijtig.

Deze regering kwam er niet vanzelf. In vier maanden tijd hebben we veel varianten voorbij zien komen en ook weer voorbij zien gaan. Hard is er gewerkt door de informateurs, van wie we er maar liefst twee terugzien in dit kabinet. Ook hen feliciteer ik met hun nieuwe baan. Dat geldt natuurlijk ook voor de rest van de nieuwe regering.

Veel collega’s hebben zich van de zaal verplaatst naar vak K. Of zij echter hard zullen lopen voor het voorstel om de Kamer met een derde in te krimpen, dat moet ik nog zien. De afgelopen jaren is vooral gebleken dat de Kamer onvoldoende in staat was om de regering goed te controleren. In tijden van crisis hebben we niet minder, maar méér democratie nodig.

Kort politieke ambtsdragers met 10%
Ik heb een veel beter plan, waarvoor we de Grondwet niet hoeven te wijzigen. De Britse regering van Conservatieven en Liberalen kort zichzelf met 5%. Laten we het voorbeeld van uw partijgenoten in Groot-Brittannië volgen. Dat kan meteen gebeuren en levert meteen geld op. Als het Kabinet en de Kamer dat voorbeeld volgen, laten we samen zien dat we echt in ons eigen vlees durven snijden. Dat is wel zo eerlijk als je 18 miljard wilt bezuinigen op de meeste overige Nederlanders. Meneer de premier, we laten ons toch niet de loef afsteken door de Britten? Kunnen we van u een tenminste even goed voorstel verwachten van 10% op politieke ambtsdragers?

Kil, hard en onpersoonlijk
Het is al gezegd: er zitten weinig vrouwen in het kabinet. Is dat omdat veel vrouwen hebben besloten om buiten dit kabinet te blijven, vraag ik de premier? Ik kan dat wel begrijpen. Het te voeren beleid is kil, hard, onpersoonlijk en asociaal. Niet direct een omgeving waar een vrouw zich thuis voelt. Ik ook niet trouwens. En wie eigenlijk wel?

We moeten ons, denk ik, meer zorgen maken dat er nog zoveel mannen ín deze regering willen. Ook mannen die in verkiezingstijd nog zeiden, dat ze zo’n regering absoluut niet zagen zitten. Ik wil het hier graag nog eens met ze over hebben. Bijvoorbeeld met minister Leers. En ik vraag aan de premier waarom dit in één keer geen probleem meer is?

En nu we het toch over het personeelsbeleid hebben. Heeft de premier eigenlijk gebeld met PCM als het om staatssecretaris Knapen gaat? En beschouwt de premier de vaststelling van de Ondernemingskamer dat staatssecretaris Knapen als bestuurder bij PCM mede verantwoordelijk was voor wanbeleid, als een aanbeveling voor zijn aanstelling als staatssecretaris?

Wilders bepaalt: toeteren of foeteren
Deze regering heeft als motto: ‘vrijheid en verantwoordelijkheid’. Daar keek ik toch wel van op. De premier moet zich laten gedogen door de PVV, die geen enkele verantwoordelijkheid hoeft te nemen voor wat het kabinet doet. Daarmee heeft de PVV een vrijbrief van CDA en VVD gekregen. Vanaf nu mag de PVV onbeperkt scoren vanaf de zijlijn. Ik dacht: het moet niet gekker worden. Vanuit vak G kan Geert Wilders kan nu per geval uitmaken of hij voor ze toetert of foetert.

Miljonairs klappen voor dit kabinet, maar het sociaal minimum gaat omlaag. De werkgevers steunen de regering, maar de vakbond noemt het een rijkeluiskabinet. De AOW-leeftijd wordt verhoogd, ook al was dat een breekpunt voor de PVV.
De bijstand gaat omlaag en de zorg wordt voor velen onbetaalbaar: hoe gaat dat vallen bij de alleenstaande moeder en de zieke bejaarde, die dit keer PVV hebben gestemd?

Foute politiek
In de geboorteakte van dit kabinet staat een vreemde afspraak. Namelijk dat CDA, VVD en PVV het niet eens zijn over de islam: is het een ideologie of een religie?
Voor Wilders is het duidelijk: de islam is fascistisch, het is een zieke ideologie. Wilders mag de islam gevaarlijk vinden en dat altijd bepleiten – dat recht zal ik altijd verdedigen – maar dat hij zoveel keurige, studerende, hard werkende mensen willens en wetens beledigt en op één hoop gooit met terroristen vind ik foute politiek, en dat zal IK blijven zeggen.

Door te leunen op de gedoogsteun van Wilders, door zijn retoriek over te nemen en door bewust mee te werken aan Wilders’ discriminerende programma, zijn CDA en VVD medeplichtig aan de uitvoering van Wilders’ politieke agenda. Mag ik van de premier glashelder horen, als liberaal, waar hij op dit punt staat?

De PVV wil graag dat de staatssecretaris één paspoort inlevert. Ik vind dat een non-issue. Ik heb liever dat de bankier zijn bonus inlevert.

Fijn dat er op aandrang van de PVV een alarmnummer komt voor dieren in nood. Een aardig plan. Maar waar blijven de alarmnummers voor zieken, voor huurders, voor studenten, voor jong gehandicapten, voor kunstenaars, voor mensen in de bijstand, voor nieuwkomers in onze samenleving en voor alle andere mensen die door toedoen van dit kabinet in de problemen komen?

SP-elementen
Maar er is ook goed nieuws. De goede dingen die dit kabinet doet, worden steeds vaker als de SP-elementen uit het regeerakkoord omschreven. Kijk, zo hoor ik het graag.

Ik wil ook graag de partijen in deze zaal oproepen om behalve het ontslagrecht, de ww en de kleinschalige buurtzorg meer goede voorstellen van de SP over te nemen.

Ik ben niet krenterig, u mag ons hele verkiezingsprogramma uitvoeren. Zonder bronvermelding zelfs. Dus premier, als u nog iets tegenkomt in ons programma, dat u om de een of andere reden ook goed uitkomt, neem het gerust over, mijn stem heeft u. Kan de minister president iets met deze toezegging?

‘Nederland in Tweeën’
Ik vrees dat de werkelijkheid helaas anders zal zijn. Met deze harde rechtse regering koersen we af op ‘Nederland in Tweeën’. Ziek tegenover gezond, arm tegenover rijk, jong tegenover oud, allochtoon tegenover autochtoon, huurder tegenover verhuurder, woningzoeker tegenover ontwikkelaar en speculant. Het kabinet Rutte wordt precies zoals ik voorspelde: een omgekeerde Robin Hood. Het gaat stelen van de armen en verdelen onder de rijken. Robin Hood is een legende, Robin Rutte dreigt de harde werkelijkheid te worden.

Mark Rutte wil een premier zijn voor alle Nederlanders. Ik hoop het van harte. Maar dan zal hij toch echt beter naar de mensen moeten luisteren. Naar de zorgen van een doorsnee, modaal, Nederlands gezin met twee kinderen, een bescheiden koophuis in een kleine stad, en een auto. Die door hun zorgkosten, stijgende kosten van wonen en vervoer zich hardop afvragen: kan ik voor mijn kinderen wel de opleiding betalen die zij verdienen?

Luister naar de mensen
Naar de jong gehandicapten en de mensen in de WSW. Zij voelen zich in de steek gelaten. Hun inkomsten gaan omlaag. Dit kabinet zegt mensen achter de geraniums vandaan te willen halen. Maar stopt ze in de armoede.

Luister naar de zieken. Zij voelen zich flink misselijk. De zorgtoeslag gaat omlaag, en de premie gaat omhoog. De rollator en de fysiotherapie gaan uit het pakket. En de marktwerking gaat ondertussen gewoon door. Je moet het maar durven: ziekenhuizen winst laten uitkeren. Dat is wat de zieke voor dit kabinet is geworden, geen mens om voor te zorgen maar een mogelijkheid om geld te verdienen.

Luister eens beter naar studenten. Zij zijn bang voor hun toekomst. Ze moeten nu zelf hun studie betalen en veel jongeren zeggen dat ze daarom niet verder studeren. Waar blijf het kabinet dan met haar praatjes over de kenniseconomie? Wat gaat dit kabinet doen om Organon te redden en om te voorkomen dat dit met meer bedrijven gaat gebeuren?

De ING deelt gewoon weer bonussen uit, de bijstandsmoeder stond erbij en keer ernaar. Zij krijgt straks 2.000 euro per jaar minder. Haar kinderen betalen de crisis, terwijl de topinkomens met rust worden gelaten. Het lijkt erop dat deze premier vooral gesproken heeft met de veroorzakers van de crisis, die de hand niet in eigen boezem willen steken en de rekening van de crisi graag door een ander laten betalen..

Praat ook eens wat vaker met de één miljoen Nederlanders, die nu worden weggezet als tweederangs burger omdat ze moslim zijn. Praten met moslims is niet veel moeilijker dan met katholieken, protestanten of -voor mijn part- liberalen.
De meeste migranten willen er het beste van maken, maar voelen zich steeds meer ongewenst, ongewild en als we niet oppassen straks vogelvrij.

Ik sta hier, voor de postbodes, die massaal ontslagen worden,
ik steun de leraar, die wéér moet inleveren,
ik kies voor de student zónder rijke ouders, die meer wil leren,
ik ben supporter van de schoonmaker, die de crisis moet betalen.
Ik kom op voor de mensen die geen tweedeling willen in Nederland, maar die het in ons land weer menselijker en socialer willen maken.

Al die slechte plannen zijn nog geen wet, die moeten eerst nog maar eens door deze Kamer zien te komen. En ik zie dat nog niet zomaar gebeuren. De SP zal er alles aan doen, om de tweedeling van Nederland te voorkomen.

Onderzoek alles en behoud het goede
“Onderzoek alles en behoud het goede” is een wijsheid die bij mij daarbij nog steeds overeind staat. Dat deed het ook lang binnen het CDA, totdat deze partij ook de weg van het neoliberalisme insloeg.

Een doodlopende weg, weten we nu. De neoliberale ideologie is heen gegaan. Reanimatie is ongewenst en onzinnig. Over de hele wereld wordt nu gesproken over sociale alternatieven voor het neoliberalisme. Dat moeten we in Nederland ook doen in plaats van met oogkleppen op doorgaan. De crisis waarin we leven is geen natuurramp, maar het logisch gevolg van politieke keuzes.

De SP is niet van het vernieuwen om het vernieuwen. Dat wat goed is, behouden wij. Maar voor fundamenteel verkeerde zaken, bieden wij fundamentele oplossingen.

Wij willen de financiële sector ingrijpend hervormen. Meer inzicht, strenger toezicht en een scherpe scheiding van nutsbanken en investeringsbanken, zodat banken niet meer kunnen gokken op de beurs met het spaargeld van hun klanten.

Wij zijn voor fundamentele hervorming van de economie, met meer zeggenschap van mensen over belangrijke economische beslissingen. Bijvoorbeeld door werknemers de helft van de raden van commissarissen te laten benoemen. Om te voorkomen dat gezonde en winstgevende bedrijven, die door de inzet van werknemers zijn opgebouwd, door aandeelhouders in de uitverkoop worden gezet.

Wij hervormen de verdeling van de inkomsten, met een eerlijke verdeling van de lasten en lusten. Wat – zo vraag ik de premier - is er progressief aan een verlaging van de winstbelasting, terwijl werknemers en de allerarmsten moeten inleveren?

Armoede werkt niet
Wat meneer de minister-president, is er vooruitstrevend aan het in de armoede drukken van mensen in de Wajong en de sociale werkplaats? Niet voor niets komen deze mensen massaal in opstand op de site www.armoedewerktniet.nl

Wij willen een verregaande hervorming van de energievoorziening, niet met meer kolen- en kerncentrales, zoals dit kabinet wil, maar met duurzame energieopwekking en structurele energiebesparing.

Wij pleiten voor een structurele hervorming van de internationale rechtsorde. Op het gebied van vrede en veiligheid, de wereldhandel, de wereldwijde voorziening van voedsel, de ontwikkeling van zorg en onderwijs, om mensen overal ter wereld een eerlijke kans te geven op een gelukkig leven. We bezuinigen niet, zoals het kabinet doet op de allerarmsten in de wereld. En ja, als je voor 70 euro per jaar iemand in Afrika van aidsremmers kan voorzien, dan kost een korting op ontwikkelingssamenwerking levens. Zo simpel is het toch, meneer de minister-president?

Sprekend over die internationale rechtsorde doe ik een dringend beroep op de regering om aandacht te besteden aan de door Wikileaks openbaar gemaakte documenten over de Irak-oorlog. Daaruit blijkt dat marteling van gevangenen veelvuldig is voorgekomen maar niet vervolgd. Ook Nederland heeft in Irak gevangenen overgedragen en de vraag is of u kunt garanderen dat die niet zijn gemarteld. Ik ben van mening dat u de plicht hebt dat nader te onderzoeken. Graag een reactie van de premier.

Wij willen een hervorming in de zorg. Daarmee willen wij een einde maken aan de bureaucratie en de managementcultuur. We willen naar kleinschaligheid en inkomensafhankelijke premies, zodat de zorg voor iedereen toegankelijk wordt en blijft. Goed plan toch?

Wij willen verregaande hervorming van de democratische verhoudingen in ons eigen land. Want ook op het gebied van de democratie hebben we hard moeten inleveren. Wij willen de zeggenschap over de samenleving niet leggen bij bedrijven en bij managers, maar daar waar die hoort, bij de mensen zélf, via een democratisch gekozen overheid.

Terwijl landen als Rusland, China en de Verenigde Staten een steeds agressievere energiepolitiek gaan voeren, hebben wij de zeggenschap over een belangrijk deel van onze energie verkocht. Maar ook het openbaar vervoer, het moest allemaal worden vermarkt. De vermarkting van de zorg gaat door, ziekenhuizen moeten winst gaan maken. De vercommercialisering van de woningcorporaties gaat verder, steeds meer huurwoningen moeten worden verkocht. Veel politici lijken het te zijn vergeten, maar als de politiek minder te vertellen krijgt over de publieke sector, krijgen mensen minder te vertellen over de samenleving.

Een land van beschaving
We moeten fundamenteel hervormen waar het fout zit, maar vooral ook behouden wat goed is. Ik schrik wel eens als ik zie hoe gemakkelijk politici, van rechts tot links, alles in de uitverkoop doen, waar zoveel Nederlanders trots op zijn. Onze goede voorzieningen, onze sociale zekerheid, onze rechtstaat. De typisch Nederlandse mentaliteit van zorgen voor elkaar en samen de schouders eronder.

Ik begrijp werkelijk niet waarom we dat allemaal moeten afbreken. Deze verworvenheden maken Nederland juist tot een land, waar je na je vakantie graag terugkomt. Een land waar we samen garant staan voor solidariteit en menselijke waardigheid. Een land van beschaving, waarin mensen gelijkwaardig zijn en je bestaan gegarandeerd!

Ik wil voorkomen dat de huidige recessie misbruikt wordt voor de afbraak van alles wat ons land sociaal maakt. We hebben het in de jaren tachtig al meegemaakt. Ook toen verkeerde Nederland in een diepe recessie. Verworven rechten waren niet meer vanzelfsprekend en de sociale zekerheid veranderde in sociale onzekerheid.

En nu moet opnieuw de verzorgingsstaat de klappen opvangen die het kapitalistische systeem uitdeelt ten tijden van economische tegenspoed. Dat systeem wil die middelen namelijk aanwenden voor zichzelf. Op Titanic-achtige wijze wordt de sociale zekerheid en de solidariteit in Nederland afgebroken. Net als bij de Titanic zijn het ook hier de eersteklas passagiers die het vege lijf weten te redden, ten koste van de arme mensen op het benedendek.

Klare taal spreken
Ik vraag het kabinet en de andere partijleiders om klare taal te spreken. In een democratie is dat het minste wat je van politici verwachten mag. Noem de afbraak van de sociale zekerheid geen 'modernisering' als het voor veel mensen ouderwetse armoede betekent.
Gebruik voor het afschaffen van verworven rechten niet het woord 'flexibilisering' als honderdduizenden mensen ongevraagd permanente jobhoppers worden.

Noem hogere eigen bijdragen in de zorg geen 'eigen verantwoordelijkheid' wanneer dat een verschuiving van lasten van gezonde mensen naar zieke mensen is.

De basis van onze beschaving wordt niet gevormd door conservatieve en progressieve waarden. Die zijn allemaal subjectief en veelvuldig misbruikt door politici.
Mijn partij meet de voorstellen van de regering liever af aan onze eigen meetlat: van menselijke waardigheid, gelijkwaardigheid en solidariteit. Dat zijn menselijke waarden die de basis vormen van onze beschaving.

Ik ben er trots op, nog steeds te leven in een land waarin wij samen zoveel voor elkaar hebben gekregen. Daar is hard voor gewerkt en veel voor gedaan. Ik ga daar voor staan. Juist in moeilijke tijden moeten we goed zorgen voor onze ouderen en kinderen. Juist nu, met zoveel dreiging en onrust, kunnen we mensen die buiten hun schuld werkeloos worden, niet buiten de boot laten vallen.

Een aanleiding tot verzet
Juist nu kunnen we het ons niet veroorloven dat de zorg voor onze zieken gaat afhangen van de dikte van hun portemonnee. We kunnen nu mensen die een huis willen huren, of willen kopen, niet laten uitknijpen door projectontwikkelaars en speculanten. Ik denk dat we, juist nu zuinig moeten zijn op dat wat voor ons allemaal van grote waarde is: kunst, cultuur, ons erfgoed, onze creatieve sector en ons prachtig landschap.

De SP zal ook de komende jaren plannen maken om de lasten eerlijker te verdelen. En we zullen voorstellen doen om beter te bezuinigen. Geen geld steken in peperdure straaljagers, waarvoor geen vijand te vinden is. Afzien van ondoordachte buitenlandse militaire avonturen. Bedrijven een eerlijke belasting vragen, en laten meebetalen aan de samenleving waar ze van profiteren. Bonussen afschaffen en topbeloningen aanpakken. Banken laten meebetalen aan de schade die zij hebben veroorzaakt. Wij willen dat de rekening van de crisis door de veroorzakers wordt betaald en dat we de bezuinigingen over een langere periode uitsmeren. Dat is verstandig, eerlijk en sociaal.

Ik begrijp, een feestrede is het niet die ik hier afsteek. Maar vergis je niet, het is zeker ook geen grafrede. Het aantreden van dit kabinet van de tweedeling, zal ook aanleiding zijn tot een groeiend en hopelijk eensgezind verzet. Een breed verzet tegen deze harde rechtse regering zou ook kunnen helpen om aan anderen, buiten onze grenzen, te tonen dat dit kabinet slechts één kant is van Nederland. Dat de meeste Nederlanders wel van goede wil zijn. Dat we liever niet tegenover, maar naast elkaar staan.

Dit kabinet is in deze zin óók de opmaak naar een sociaal kabinet dat hierna ongetwijfeld zal volgen. Sorry Mark, wat mij betreft blijft het dus bij Rutte I. Dat is ook al best knap.

Vandaag begint de regering aan een nieuw karwei. Maar vandaag is ook voor mij een nieuw begin. Een democratie kan niet zonder regering, maar zeker niet zonder oppositie. Dat is geen strafwerk en ook geen corvee, maar een elementair bestanddeel van onze democratie. En we hebben er zin in, zeg ik tegen de nieuwkomers in vak K. en tegen de collega’s in de Kamer.
En aan de mensen in het land beloof ik: de SP gaat er keihard aan werken om, ondanks deze regering, het land straks beter achter te laten dan wij het aantroffen. En wie zich aan wil sluiten: wees welkom, doe mee!

Voorzitter, ik sluit af met een belofte: saai zal het hier zeker niet gaan worden!